Σολδάτος Θωμάς (ΠεΟ1), καθηγητής Θεολογίας
Μια θεολογικο-κοινωνική προσέγγιση του πνεύματος των Χριστουγέννων…..
«Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος…….και ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσε εν ημίν»(Ιωαν.1,1)
A’
Θα ήθελα σ’ αυτό το άρθρο να καταλάβουμε όλοι τι είναι τα Χριστούγεννα και τι ακριβώς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα. Γι’ αυτό το λόγο θα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Σύμφωνα με τη Βίβλο ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα» και «καθ’ ομοίωσιν» του Θεού. «Κατ’ εικόνα» σημαίνει ότι ο άνθρωπος πήρε χαρίσματα μοναδικά και ανεπανάληπτα που κανένα άλλο ον δεν έλαβε από το Δημιουργό. Λογικό, ψυχή αθάνατη, συνείδηση, ανώτερα αισθήματα, ελεύθερη βούληση με την οποία θα μπορούσε να αρνηθεί ακόμα και τον ίδιο το Θεό! Και ας μην ξεχνούμε πως είναι το μοναδικό δημιούργημα που πλάστηκε από τα ίδια τα χέρια του Δημιουργού! Ενώ η υπόλοιπη πλάση έγινε δια του Λόγου Του, το ανθρώπινο δημιούργημα πλάστηκε δια των ιδίων των χειρών Του. «Καθ ομοίωση» σημαίνει τα παραπάνω χαρίσματα να μη μείνουν ανενεργά αλλά να καλλιεργηθούν στον μέγιστο βαθμό για πνευματική τελειότητα και προκοπή. Αυτό οι πατέρες της εκκλησίας το ονομάζουν «θέωση».Η θέωση[αγιότητα] δεν είναι μια ουτοπία, γιατί την πέτυχαν και την πετυχαίνουν καθημερινά οι άγιοι μέσα στην εκκλησία ανά τον κόσμο. Άγιος είναι αυτός που έκανε την υπέρβαση του εαυτού του προς δόξαν θεού. Η εικόνα όμως του ανθρώπου η οποία θα έπρεπε να φθάσει τη θεόμορφη λαμπρότητα και την άφθαρτη φύση πήρε αντίθετη τροπή και αλλοιώθηκε επικίνδυνα. Ο εγωισμός του μικρού ανθρώπου να φτάσει στη θέωση χωρίς το Θεό τού στοίχισε ανεπανόρθωτα. Και ενώ βρίσκονταν σε μια τόσο τιμητική, προνομιακή θέση, κατέρριψε τον εαυτό του και τον εξίσωσε με τα ανόητα ζώα και έγινε όμοιος με αυτά, ζώντας ως κτήνος και πεθαίνοντας ως κτήνος [ψαλμ.48,13].Πρόκειται για το λεγόμενο «προπατορικό αμάρτημα». Ασφαλώς δεν πρόκειται για τίποτα άλλο παρά
για την αντίθεση του δημιουργήματος προς τον Δημιουργό. Την ύβρη του πλάσματος προς τον Πλάστη. Την κακή χρήση της ελευθερίας του ανθρώπου! Το προπατορικό αμάρτημα είναι η προσπάθεια τελειοποιήσεως του ανθρώπου(«έσεσθε ως θεοί», Γέν. γ’, 5) στηριζόμενος αποκλειστικά στις δικές του δυνάμεις. Με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος εξορίζει τον εαυτό του από τον παράδεισο. Χάνει την επικοινωνία του με την Πηγή της Ζωής και έκπτωτος εις χώραν μακράν, ως άλλος άσωτος υιός, δεν παύει ποτέ περιπλανάται και να αναζητά υποκατάστατα της πατρικής αγάπης και στοργής. Όμως σε λάθος δρόμους! Λατρεύει είδωλα, θεοποιεί φυσικές δυνάμεις, ζει σε ηθική κατάπτωση. Ο φόβος, η θλίψη, τα δακρυα, το μίσος και η αρρώστια γίνονται μόνιμοι σύντροφοί του και ως επιστέγασμα και μέγιστη συνέπεια όλων αυτών, ο θάνατος. Μόνος του δεν θα μπορέσει ποτέ να βρει το δρόμο.
B’
Όμως η αγάπη του Θεού δεν θα αφήσει τον άνθρωπο αβοήθητο. Ολόκληρη η Παλαιά Διαθήκη βοά. Οι προφητείες της προαναγγέλλουν τον
ερχομό Του:«Των νομικών διδαγμάτων ο σύλλογος την εν σαρκί εμφανίζει του Χριστού Θείαν Γέννησιν…»[Δοξ .Κυρ. προ της χριστ.Γεν.]. Εφόσον λοιπόν ο άνθρωπος της Παλαιάς Διαθήκης δεν μπόρεσε να γίνει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού γίνεται ο Θεός εικόνα και ομοίωσις του ανθρώπου για να τον επαναφέρει στο αρχέγονο μεγαλείο του, στο θείο προορισμό του.
Ο Υιός και Λόγος του Θεού κινούμενος από θειική συγκατάβαση έρχεται ο ΙΔΙΟΣ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΩΣ να συναντήσει τον άνθρωπο. Αυτό γίνεται γιατί ο άνθρωπος στο αδιέξοδο που έχει φτάσει είναι αδύνατο να Τον βρει. Στη θέση του αληθινού Θεού έχει στήσει είδωλα και τα προσκυνά. Ο δρόμος έχει πια χαθεί. Έτσι ο Υιός και Λόγος του Θεού ντύνεται την ανθρώπινη φύση, όχι όμως την αμαρτωλή και πεπτωκυία φύση του Αδάμ αλλά την παρθενική, αυτή που υπήρχε πριν του προπατορικού αμαρτήματος. Αυτή που του χάρισε η Μαρία με την άσπορο σύλληψη της. Ένας τέλειος Θεός μέσα σ’ ένα τέλειο άνθρωπο. Ένας Θεός προσλαμβάνει την αμαρτωλή ανθρώπινη φύση για να τη αναπλάσει σε παρθένα. Επειδή εκείνη δεν μπορεί να ανέβει τόσο ψηλά κατεβαίνει αυτός τόσο χαμηλά. Όχι με ολοφάνερη τη θεότητά Του αλλά με «γειωμένη» την εκτυφλωτική Του λάμψη μέσω του παρθενικού σώματος της Παρθένου Μαρίας. Έτσι θα μιλήσει στους ανθρώπους, θα τους δείξει το δρόμο πως πρέπει να ζουν για να επιστρέψουν από εκεί που ζούσαν και έφυγαν. Με τα θαύματά Του θα τους δείξει ένα δείγμα της βασιλείας του Πατέρα Του και με την Αναστασή Του την τελειωτική νίκη επί του μεγαλύτερου εχθρού του ανθρώπου, το θάνατο. Η Ανάσταση του Χριστού εγγυάται και τη δική μας Ανάσταση! Η Ενανθρώπιση του Θεού λοιπόν ήταν για το ανθρώπινο γένος: 1ο. ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗ, δηλαδή διόρθωση του σφάλματος του Αδάμ, και 2ο ΑΝΥΨΩΣΗ του ανθρώπου σε κληρονόμο Θεού.
Γ’
Όμως δεν ήταν μόνο οι προφητείες της Βίβλου που μίλησαν για τον ερχομό του μεγάλου ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΟΥ. Ερευνώντας τα κείμενα αρχαίων λαών, ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει και εκεί η ίδια ελπίδα. Φιλόσοφοι, ποιητές, ιδρυτές θρησκειών σε ανατολή και δύση, αιώνες πριν από την έλευση του Χριστού, μίλησαν για τον ερχομό στον κόσμο ενός Λυτρωτή, και περιέγραψαν τη ζωή και το έργο του, κατά τέτοιο τρόπο, που πολλές φορές οι περιγραφές τους συμπίπτουν, και θυμίζουν αντίστοιχες προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης! Η ελπίδα που γέννησε το «Πρωτευαγγέλιο» στις ψυχές των ανθρώπων, διατηρήθηκε στη μνήμη των λαών και εκφράστηκε με πολλούς τρόπους. Στην ήρεμη και μυστικοπαθή ανατολή, κοντά στις όχθες του ποταμού Γάγγη, ένας ψίθυρος ακούγεται μια προσευχή, ένα ερωτηματικό… Πότε θα γεννηθεί ο Μίθρας ο νικητής του κακού; Στην Κίνα επίσης ο Κομφούκιος δεν απαντά ικανοποιητικά. Στη Ρωμαϊκή φιλολογία ο Βιργίλιος υμνολογεί για το «άγνωστον τέκνον τ’ ουρανού»!! Ο Τάκιτος προφητεύει για τον εξ Ιουδαίας μέλλοντα να κυβερνήσει τον κόσμο. Eπίσης και η δική μας Ελληνική μυθολογία δεν υστερεί. Ένας σπουδαίος μύθος μιλάει για τον ερχομό του Μεσσία. Είναι ο μύθος της Πανδώρας και του Προμηθέα. Αξίζει τον κόπο να τον δούμε: «Τοιούδε μόχθου τέρμα μη τις προσδόκα, πριν αν θεών τις διάδοχος των σων πόνων φανή,θελήση τ’ εις αναύγητον μολείν Άιδην κνεφαία τ’ αμφί Ταρτάρου βάθη». Δηλαδή, «Προμηθέα, μην περιμένεις τέλος των μεγάλων σου δεινών, πριν κάποιος απ’ τους θεούς σε διαδεχθεί σ’ αυτά (τα δεινά) και θελήσει να κατεβεί στο σκοτεινό Άδη και στα ερεβώδη βάθη του Ταρτάρου. Αλλά και ο Σωκράτης όταν οι Αθηναίοι τον καταδίκασαν να πιει το κώνειο, κήρυξε προφητικά για τον εξ ουρανού απεσταλμένον τον « θεόπεμπτον». Ας τον ακούσουμε: «Τον λοιπόν βίον καθεύδοντες διατελοίτε αν, ει μη τινα άλλον ο Θεός υμίν επιπέμψειε, κηδόμενος υμών». Δηλαδή σε όλη σας τη ζωή θα μείνετε κοιμισμένοι, αν δεν σας λυπηθεί ο Θεός και σας στείλει κάποιον άλλο. [Πλατ.Απολ.Σωκρ.18,31Α]
Η σάρκωση του Θεού είναι για την ανθρώπινη λογική ένα Ανεξερεύνητο Μυστήριο! Καμιά επιστήμη δεν θα το αποδείξει ποτέ! Φανερώνεται όμως σ΄ εκείνους που το δέχονται χωρίς λογικές κατηγορίες, αλλά με πίστη και αγνή καρδιά. Είναι τυχαίο άραγε που ο ίδιος ο Θεός , ο Δημιουργός του Παντός , Γεννιέται ως άνθρωπος, μέσα σ΄ ένα Σπήλαιο , τόσο ταπεινά ζεσταίνοντάς Τον όχι οι άνθρωποι , μα τα άδολα και άκακα ζώα; Και οι πρώτοι άνθρωποι που τον προσκυνούν δεν είναι άλλοι από τους απλούς βοσκούς, οι οποίοι γονατίζουν και προσκυνούν με ταπείνωση και ευλάβεια το Υπερφυές Μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Θεού; «Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον ……..», υμνολογεί η εκκλησία μας. Η σάρκωση λοιπόν του Θεού, δεν βρίσκεται ούτε στις θεολογίες, ούτε στις διάφορες ιδεολογίες, μα ούτε και στις επιστήμες, στους στοχασμούς και στις φιλοσοφίες, παρά μόνο μέσα στη φτωχική και ταπεινή φάτνη!«…..εκεί ανεκλίθη ο αχώρητος χριστός ο Θεός όν ανυμνούντες μεγαλύνομεν». Εκεί θα Τον βρούμε, εκεί θα Τον συναντήσουμε! Για να το πετύχουμε όμως αυτό, θα πρέπει να μιμηθούμε τους Μάγους, οι οποίοι μέσα από ξένες χώρες και ξένους λαούς , με τόσες περιπλανήσεις και κινδύνους, με στερήσεις και διωγμούς στη μεγάλη πορεία τους , δεν έχασαν τον προσανατολισμό τους, δεν ξέχασαν τον προορισμό τους. Και κάτι σημαντικό. Οι Μάγοι των Χριστουγέννων δεν κράτησαν για τον εαυτό τους υλικούς θησαυρούς αλλά του απέθεσαν στο χριστό. Δεν έχει φυσικά ανάγκη ο Χριστός από γήινους θησαυρούς, εμείς έχουμε ανάγκη να απαλλαγούμε από τα γήινα…
Έτσι, κι όλοι εμείς , κάτω απ΄ το Ανέσπερο φως της Βηθλεέμ, ας προχωρήσουμε στη ζωή ταπεινοί προσκυνητές, ξεπερνώντας δυσκολίες και εμπόδια και ας γονατίσουμε δίπλα στη φτωχική, μα τόσο ζωηφόρο φάτνη και ας προσφέρει ο καθένας τα πνευματικά του δώρα: ΠΙΣΤΗ- ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ- ΣΕΒΑΣΜΟ -ΑΓΑΠΗ, διότι μόνο αυτά αρέσουν σ΄ Εκείνον !
Επειδή λοιπόν: « η καρδιά μερικές φορές είναι πιο σοφή απ το μυαλό» (Ροσίνι), μόνο τα παιδιά που οργανώνουν καθημερινά τη ζωή
τους χωρίς αυστηρή λογική, υπολογισμούς και προϋπολογισμούς, θα νοιώσουν και θα αισθανθούν βαθιά μες στην ψυχή το, το «ξένο» και «παράδοξο» μυστήριο της Γέννησης του Θεού, και θα δουν με τα παιδικά τους μάτια, τον ουρανό να κατεβαίνει στη σπηλιά και τον Αχώρητο να χωρά στη φάτνη! Και εμείς οι μεγάλοι , δεν έχουμε άλλο τρόπο να πάρουμε μέρος μαζί σας σ΄ αυτή τη μεγάλη γιορτή εκτός από… έναν…Να
ξαναγίνουμε πάλι παιδιά! Γιατί, τα παιδιά είναι τα πρότυπα για μάς τους μεγάλους, λόγω της αγνότητας, αθωότητας και ακακία τους. Εμπιστεύονται εύκολα και είναι ειλικρινή.«Το παιδί είναι ο πατέρας του ανθρώπου»! και ο ίδιος ο Κύριος είπε κάποτε πώς: «Αν δεν γίνεται σαν τα παιδιά, δεν έχετε θέση κοντά μου, στη βασιλεία των ουρανών».
Δ’
Γι’ αυτό το μεγάλο γεγονός θα χτυπήσουν σε λίγες ώρες οι καμπάνες, θα ακουστούν οι μεγαλειώδεις ύμνοι της εκκλησίας μας, συμπλέκοντας τον παναρμόνιον ύμνο της ειρήνης, το ουρανόπεμπτο μήνυμα της σωτηρίας: “ Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία’’. Μικρός, ταπεινός, φτωχός άσημος και παραμελημένος, γεννιέται ο Παντοδύναμος, ο ανενδεής, ο Υπέρτατος, ο των πάντων Θεός. Απίστευτο, ανήκουστο, ακατανόητο και φοβερό προβάλλει στο φτωχικό ανθρώπινο μυαλό, το αχώρητο μα σωτήριο γεγονός της Ενανθρωπήσεως του Λόγου. Δεν είναι ακατανόητο, αλλά Υπέρ-νοον! Όχι παράλογο αλλά ΥΠΕΡ-ΛΟΓΟ-!!! Ο Θεός γίνεται άνθρωπος, ο πλάστης δούλος! Δικός του είναι ολόκληρος ο κόσμος, όμως δεν υπάρχει τόπος για το Δημιουργό του παντός! Δικοί Του είμαστε όλοι μας κι όμως κανείς δεν τον περιμένει έξω από τη φτωχική φάτνη να τον υποδεχθεί! Μονάχος ο «Υιός του ανθρώπου» στην παγωμένη νύχτα, οραματίζεται έναν καινούργιο κόσμο, ειρηνικό. Χωρίς μίση, πολέμους, αγωνίες ηθική κατάπτωση και εξευτελισμό του ανθρώπου. Όμως ο άνθρωπος, και περισσότερο ο σύγχρονος, δεν αφήνει το υπέρλαμπρο άστρο της Βηθλεέμ να φωτίσει την πνευματική του πορεία. Η ζωή του είναι σαν ένα καράβι δίχως πυξίδα. Ο προσανατολισμός του είναι λανθασμένος και έχει υποστεί ένα μυστικό «σαμποτάζ»! Οδηγείται στο πνευματικό χάος χωρίς γραμμή και κατεύθυνση. Ο Αγγελικός ύμνος «και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία», είναι ξεπερασμένο σλόγκαν, και η πίστη στον Ενσαρκωθέντα Ιησού απουσιάζει!! Οι κάθε είδους πόλεμοι έχουν εισβάλει στη ζωή μας και η ειρήνη , όπως και κάθε άλλη αξία, διακυβεύεται. Έτσι απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από το σκοπό
της Γέννησης του Θεανθρώπου και πολεμούμε ό,τι πιο ωραίο έχουμε μέσα μας.!
Χριστούγεννα και φέτος !!! Όμως για τους περισσότερους η γιορτή των Χριστουγέννων έχασε το βαθύτερο και ουσιαστικότερο νόημά της και περιορίστηκε σε κάποιους τυπικούς και ειδωλολατρικούς εορτασμούς, με χλιδή, σπατάλη χρημάτων, τυπικές κοινωνικές σχέσεις,
φαγητά , γλέντια και ξεφαντώματα! Ενώ από την άλλη, υπάρχει η φτώχεια, η αρρώστια, ο βουβός ανθρώπινος πόνος. Έχουμε κλειστεί στον εαυτό μας και εθελοτυφλούμε στα προβλήματα που μας περιβάλλουν. Η βάση του κακού αρχίζει από την αδιαφορία στον πονεμένο συνάνθρωπο, ο οποίος έχει πάψει να είναι « εικόνα» του Θεού για μας! Είναι σαφής ο λόγος του Ιησού:«εντολήν καινήν δίδωμι υμίν, αγαπάτε αλλήλους. Εν τούτω γνώσονται πάντες, ότι εμοί μαθηταί εστέ».
Ας κοιτάξουμε λοιπόν όλοι δίπλα μας και ας αφουγκραστούμε το βουβό ανθρώπινο πόνο ,και ας δούμε στο πρόσωπο του Άλλου, το πρόσωπο Εκείνου, που ξαναγεννήθηκε πάλι φέτος για όλους μας και θα συνεχίζει να Γεννιέται κάθε χρόνο, όσο υπάρχουν άνθρωποι Επώνυμοι χριστιανοί με ζεστές καρδιές, για να μπορεί να Γεννιέται εκεί! Γιατί χωρίς ανθρώπους δεν υπάρχει Γέννηση, όπως χωρίς γέννηση δεν υπάρχουν άνθρωποι!!!
Αυτό είναι τα Χριστούγεννα! Αυτό διακηρύττει η εκκλησία μας.«Η παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει και η γη το σπήλαιον τω απροσίτω προσάγει…», οτιδήποτε άλλο έξω από την ουσία του μηνύματος αυτού, δεν είναι Χριστούγεννα. Μπορεί να είναι χριστουγεννιάτικα δέντρα, στολισμένα σπίτια και αυλές, μεταμεσονύχτια ρεβεγιόν με γλέντια και ξεφαντώματα, όμως Χριστούγεννα δεν είναι! Είναι εκκοσμικευμένα Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Ο Χριστός απουσιάζει! Βρίσκεται αλλού! Βρίσκεται κοντά στον ανθρώπινο πόνο και στη δυστυχία, κοντά στους καταφρονεμένους της ζωή αυτής, κοντά στους αρρώστους και στα ορφανά, κοντά σ΄ όλους εκείνους, που επί το πλείστον τέτοιες μέρες, θα πρέπει να βρισκόμαστε και εμείς. Όλοι εμείς! Χριστούγεννα χωρίς Αναγέννηση εκ βαθέων του ανθρώπου, με τη Γέννηση του Χριστού στην καρδιά του, είναι Ψευδο-Χριστούγεννα, και βρίσκονται… μακριά από το πραγματικό πνεύμα των Χριστουγέννων. Ίσως - πραγματικά δεν ξέρω - και να στολίζουμε τα σπίτια μας τόσο μυθικά, σαν κουκλόσπιτα αυτές τις ημέρες, για να αναπληρώσουν την άδεια μας ψυχή και να μας θυμίζουν τον κόσμο του παραμυθιού, τον κόσμο του Ακτίστου, τον παράδεισο που έχουμε χάσει!!!
Ας γίνει ο καθένας μας Ανατολίτης Μάγος, και ας αποθέσει στα πόδια του Θείου Βρέφους ό,τι πολυτιμότερο έχει, και ας ρωτήσει ο καθένας τον εαυτό του. Γεννήθηκε για μένα ο Χριστός; Ετοίμασα την καρδιά μου για την υποδοχή Του; Ευτυχισμένος και Μακάριος θα είναι εκείνος που θ’ απαντήσει μ’ ένα ΝΑΙ !!!
