ΤΟ ΑΙΜΑΤΗΡΟ ΠΑΣΧΑ ΤΟΥ 1919

Η ιστορία όπως έχει καταγραφεί σε βιβλία αποτελεί τον καλύτερο οδηγό για τις νέες γενιές. Αξίζει να μάθουμε τα γεγονότα του τόπου μας, ώστε και αν η συγκεκριμένη ανάρητηση έχει δημοσιευτεί και τα προηγούμενα χρόνια.
Οι Ιταλοί κατέλαβαν Ρόδο και λοιπά Δωδεκάνησα στις 5 Μαΐου 1912. Οι χωρικοί των Καλυθιών, όπως και όλης της Ρόδου, συνέδραμαν τα μέγιστα, ώστε οι Ιταλοί στρατιώτες να πορεύονται προς τη Ρόδο μέσα από σύντομους δρόμους και ασφαλείς. Οι Ροδίτες υποδεχθήκαμε τους Ιταλούς ως Ευρωπαίους και ομόθρησκους, πολιτισμένους και φιλελεύθερους, όπως μας έλεγαν!
Μέσα σε λίγα χρόνια όμως, έδειξαν τους πραγματικούς σκοπούς τους. Στα 1919, προσπάθησαν να δείξουν σε όλη την Ευρώπη πως εδώ στο χωριό Καλυθιές, στη Ρόδο και στα Δωδεκάνησα, όλοι είναι Ιταλοί υπήκοοι και πως είναι ευχαριστημένοι οι Δωδεκανήσιοι από την παρουσία της Β Ιταλίας.
Τότε έγιναν τα Αιματηρά Γεγονότα, συλλαλητήρια, διαβήματα και διαδηλώσεις σε όλα τα χωρίο και τα νησιά της Δωδεκανήσου για να μάθουν οι Ιταλοί και οι μεγάλες Δυνάμεις πως οι Δωδεκανήσιοι είναι ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ και όχι άλλου δόγματος και υπηκοότητας.
Στις εκκλησίες και στα σχολεία, διαβάστηκαν ψηφίσματα των νησιών που διακήρυτταν πως είναι Έλληνες και θέλουν μόνον Ένωση με τη Μητέρα Πατρίδα και ελευθερία.
Η Μητρόπολη Ρόδου και η Δημογεροντία, όπως άλλωστε και οι νησιώτες σε κάθε νησί διατράνωσαν τον προαιώνιο πόθο τους να παραμείνουν Έλληνες και να ενωθούν με το μητροπολιτικό ελληνικό κορμό.
Έτσι, στις 7 Απριλίου 1919, ημέρα του Πάσχα, κατά τη Δεύτερη Ανάσταση, οι Καλυθενοί έδρασαν ως χριστιανοί ωραίοι και ως Έλληνες ακραιφ­νείς. Γράφει ένας Ροδίτης της εποχής, που γνώρισε από κοντά όλα τα πρόσωπα και γεγονότα:
«ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΕΙΣ ΤΟ ΧΩΡΙΟΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΚΑΛΛΙΘΕΑ. Κατά την Πρώτην Ανάστασιν, ανεγνώσθη το Ψήφισμα και εγένετο το υπέρ της Ένωσης Συλλαλητήριον, το οποίον επανελήφθη και κατά την Δευτέραν Ανάστασιν, άνευ επεμ­βάσεως των Ιταλικών Αρχών. Το εσπέρας όμως, δυο Καραβινοφόροι εν μέθη διατελούντες, μετέβησαν εις την οικίαν ενός των Επιτρόπων της εκκλησίας, του Στέργου Ιατρίδου, και αφού αυθαιρέτως άνοιξαν την θύραν, εκάλεσαν έξω τον ιδιοκτήτην, τον οποίον και συνέλαβαν.
Ενώ δε προσεπάθουν να σύρουν αυτόν εις τον Σταθμόν, ο ένας εξ αυτών εξήγαγε περίστροφον, με το οποίον απειλούσε τον χωρικόν. Ο δε έτερος Ιταλός Καραβινοφόρος εφιλοτιμήθη ναι κτυπήσει την κραυγάζουσαν σύζυγον του χωρικού, η οποία μάλιστα διατελούσα εις ενδιαφέρου­σα κατάστασιν, απέβαλεν.
Ευτυχώς όμως, ένας γείτονας, ο Στέφανος Γρηγορίου άκουσας τας φωνάς της συζύγου του Στέργου, έσπευσεν αμέσως εις βοήθειαν και κατόρθωσε να απόσπαση το περίστροφον του χωροφύλακος και να απαλλάξη αυτόν εκ των χειρών των μεθυσμένων χωροφυλάκων, τραπείς εις φυγήν μετά του Ιατρίδου, προς σωτηρίαν.
Την επομένην ημέραν, Δευτέραν του Πάσχα, περί τους 15 στρατιώτας ελθόντες εξ Αφάντου, ήρχισαν να περιέρχονται με εφ' όπλου λόγχην τας οδούς του χωριού και να ζητώσι τον Παπα-Βαγιανόν και τον διδάσκαλον Μ. Παγκάν, δέροντες καθ' οδόν τους διαβάτας. Μη ευρόντες δε του ζητούμενους, συνέλαβαν τον Αναστάσιον Μανώλακαν και τον Στέργον Σαββάκη, τους ο­ποίους, αφού έδεσαν δι' αλύσεων, απέστειλαν υπό συνοδίαν εις Αφαντου. Ούτοι εκρατήθησαν νηστικοί εις τα φύλακας επί 36 ώρας ραπισθέντες και ούτοι ανηλεώς.
Η τρομοκρατία εις το χωριό Καλυθιές εξηκολούθησεν επ' αρκετάς ημέρας, λόγω της απώλειας του περιστρόφου το οποίο ο ίδιος ο Αράτα, Υπολοχαγός της Αστυνομίας, ετόλμησε να αναζή­τηση παρά της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου.
Οι χωρικοί το είχον παραδώση εις τον Μητροπολίτην Απόστολον. Ο Μητροπολίτης παρέδωσεν το περίστροφον μόνον όταν έλαβε υπόσχεσιν πως κανείς χωρικός των Καλυθιών δεν θα ετιμωρείτο, ή δεν θα εδιώκετο. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου ο Μητροπολίτης παρέδωσε το περίστροφον εις τον Αράτα και πραγματικώς οι κάτοικοι δεν ηνοχλήθησαν πλέον...