ΚΑΛΛΙΘΕΝΟΙ ΛΕΧΤΙΚΟΙ ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ

Γράφει ο Κώστας Πολυχρονάς, συνταξιούχος εκπαιδευτικός
6 «Αλι άλι!»
«Μη κόφτεις, άλι άλι!»
Είναι μέρος του αγάλι. «Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι!»
Συνιστά υπομονή και επιμονή .
κόφτεις = τρέχεις

7. «Μανάααα!»
Με το τελικό (α) παρατεταμένο. Είναι δυνατό επιφώνημα έκπληξης, ενθουσιασμού και λύπης ή στενοχώριας .
Μανά τι είπε!
«Μανά μιάλο που είναι!» (μεγάλο)

8. Η αγωνία της νοικοκυράς αποτυπώνεται στη λέξη ουσία. «Το φαΐ έχει ουσία» αναφωνεί ,όταν το πέτυχε . «Κόμα λτίο αλατάκι,για να χει ουσία!»
«Εν ναι χει ουσία!»
Εκφράζει ικανοποίηση και κάποτε απογοήτευση.
λτίο =λίγο

9. «Μυαλός!»
Είναι έκφραση χαράς .Σημαίνει μαλακός, τρυφερός.
«Το κρέας ψήθηκε κι έγινε μυαλός»
«Είναι μυαλός» λέει η μάνα στα παιδιά ,για να διεγείρει την όρεξη!

10. «Φαούδι!»
«Τρώεται με τα ρούχα του!»
«Σταμάτα πιο,φαούδι»
Πρόκειται για το ανήσυχο, νευρικό και ανικανοποίητο τύπο.
Εκφράζει αγανάκτηση και οργή.
Το λέει και η μάνα στο μωρό της χαμογελώντας:» «Φαούδι μου!» Δηλαδή μ’ έφαγες (κούρασες) αλλά χαλάλι σου!

11. «Σφιχτός»
Είναι ο τσιγκούνης ,ο σφιχτοχέρης.
«Καούρους έχουν οι πούγκες του!»
Αν βάλει το χέρι στη τσέπη ,για να βγάλει χρήματα να πληρώσει, θα τον τσιμπήσουν τα καβούρια.

12. «Γκλεούδι!»
« Γκλεούδκια» λέμε τα κουλουράκια του γάμου. Μεταφορικά σημαίνει
ωραία, όμορφα.
Όταν αποκαλείται όμως κάποιος «γκλεούδι» σημαίνει ότι καταφέρνει να κρύβει τον κακό του εαυτό, τις κακές του συνήθειες.
«Είσαι συ ένα γκλεούδι!»

13. «Παίνια» «Κάλαντα»
Είναι οι έπαινοι της νύφης και του γαμπρού. Λέγονται την ώρα του ντυσίματος.
«Όμορφη που ναι η νύφη μας, ωραία τα προικιά της……….»
Στη καθημερινή επικοινωνία, όταν κάποιος λέει στον άλλο, «Α σου πω τα παίνια σου», σημαίνει να φανερώσω τις κακές σου πράξεις και ενέργειες. Ακόμα
«Α σου πούμε κάλαντά !» για τον ίδιο λόγο.
Βλέπουμε ότι στις μικρές κλειστές κοινωνίες μπαίνουν κανόνες .Αν κάποιος τους παραβεί ακούει τα «παίνια» ή τα «κάλαντά » του!

« Τα τσαπάπια »
Μπαίνει στον καφενέ ο Μάνιος και βλέπει το φίλο του το Γιώρκη σε μια γωνιά.
Πλησιάζει και κάθεται.
-Γεια σου ,Γιώρκη!
-Ξάης με ήσυχο,πρε Μάνιο!
Ταράχτηκε .
-Γιατί πρε, είσαι μουτσουνιασμένος;
-Ήβρα τον μπελά μου που φτοδά το γιο μου. Εν καταλαβαίνει ότι είμαι μιάλος
κι εν ναι μπόρω να σειστώ.
Ηρέμησε ο Μάνιος.
-Τι σ’ έκαμε,πρε;
-Θελει να πάω το βράυ να ψήνω τσαπάπια για τους «ξεβράκωτους»!Εμένα με πειράζει η τσίκνα.Εν ναι μπόρω να πάρω αγέρα. Έδωκέν με ο γιατρός φτοδά το μπουκαλάκι και πιττακώνω το στη μύτη μου ,όταν δυσκολέβκουμαι!
Προσπαθεί να κρύψει το γέλιο του.
-Ξάης τον πρε, Γιώρκη.Ας κόψει την κκέλα του.Πάνε καμιά βόττα με την παλκιά σου να ξεκακίσεις!
-Καφετζή,ένα βαρύ γλυκό!
-Πού ήσουν σήμερα πρε ,Μάνιο.
-Αστα,μην τα ρωτάς, έχω και βω καώματα.
Ξεχάστηκε ο Γιώρκης.
-Είστε ούλντοι καλά;
-Καλά είμαστε. Μόνο φτοδά το ξελεμαμματικό το Ντωνί ,επήε κι έφηκε ανοιχτή τη μακκέλα και φύαν οι πούλντες.
-Καμένε, γι αυτό χολοσκάς! Το βράυ θα μπουν μοναχές τους!

τσαπάπια = μαλακά κρέατα
πιττακώνω = πιέζω
φτοδά= αυτό
ξάης =έφησε
βόττα = βόλτα
ξεβράκωτους = γυμνούς
ξεκακίσεις = διασκεδάσεις
μιάλος = μεγάλος
καώματα = καμώματα
μακκέλα = πόρτα του κοτετσιού ή του κήπου