Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Του Θωμά Σολδάτου, Ιεροψάλτη, καθηγητή Θεολογίας,
Υποδιευθυντής Γυμνασίου Καλυθιών 

«Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα και παραδοθήσεται ο Υιός του ανθρώπου, καθώς γέγραπται περί αυτού..»

Άρχισε ήδη η  εβδομάδα των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου! Η Μεγάλη Εβδομάδα. Μια εβδομάδα αλλιώτικη. Γεμάτη από δωρεές  και μηνύματα. Γι΄ αυτό λέγεται  και ΜΕΓΑΛΗ! Η Εκκλησία μας,  απευθύνει πρόσκληση σε όλους τους πιστούς. Μας καλεί στις κατανυκτικές ακολουθίες των ιερών ημερών και μας προτρέπει να συμμετάσχουμε και να εννοήσουμε τα τελούμενα. Να ζήσουμε και να βιώσουμε το Πάθος και την Ανάσταση. Για μας τους Ορθόδoξους η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα είναι σταθμός στη ζωή μας. Είναι απαρχή νέας ζωής. Είναι το κέντρο της πίστης μας και γι΄αυτό ανάλογη πρέπει να είναι και η συμμετοχή μας στις ακολουθίες: «Δεύτε ουν και ημείς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι΄αυτόν ταις του βίου ηδοναίς…» (Στιχηρό ιδιόμελο Μ. Δευτέρας).

Πριν δούμε κάθε μέρα χωριστά να υπενθυμίσουμε κάτι βασικό! Όλες οι εσπερινές Ακολουθίες  των ημερών αυτών δεν είναι εσπερινές αλλά πρωινές! Είναι ο όρθρος της επόμενης και κατά εκκλησιαστική οικονομία ψάλλονται το προηγούμενο βράδυ προς διευκόλυνση των πιστών. Με αυτή τη λογική γράφεται  και το άρθρο αυτό. Ας δούμε αναλυτικά τι εορτάζουμε την κάθε μέρα χωριστά. 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ ΕΣΠΕΡΑΣ

          (ΟΡΘΡΟΣ Μ. ΔΕΥΤΕΡΑΣ)

Η εκκλησία, σήμερα, προβάλλει ένα βιβλικό πρόσωπο, τον Ιωσήφ, το εντέκατο παιδί του Ιακώβ, ο οποίος, ως γνωστόν, μισήθηκε από τ΄ αδέλφια του εξαιτίας της αγάπης του πατέρα του, ρίχτηκε σ΄ ένα λάκκο, πουλήθηκε σε Αιγυπτίους εμπόρους, συκοφαντήθηκε από τη γυναίκα του Πετεφρή, επειδή δεν ενέδωσε στις ανήθικες προτάσεις της  και  χάρη στο ψυχικό του μεγαλείο και την πίστης του στο Θεό αξιώθηκε να ανέβει στα ύπατα αξιώματα της Αιγύπτου και να σώσει τ΄ αδέρφια του, όταν  έπεσε η πείνα στην Παλαιστίνη και στην Αίγυπτο. Θεωρήθηκε δε από την εκκλησία ως τύπος και προεικόνιση του Κυρίου γιατί  και Εκείνος ήταν ο αγαπητός Υιός του Πατρός και μισήθηκε παράφορα από τους Ιουδαίους, «πουλήθηκε» (προδόθηκε)από το μαθητή του, Ιούδα, βασανίστηκε και ρίχθηκε νεκρός σε σκοτεινό λάκκο(τάφο).Στη συνέχεια όμως Ανέστη και υψώθηκε στα δεξιά  του Πατρός και τρέφει όλους εμάς και με το Λόγο Του μα και με το μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας τον άρτο της ζωής ,δηλαδή το σώμα Του και το Αίμα Του!

 Επίσης, την ίδια μέρα, ανάμνηση επιτελούμε και της "καταρασθείσης και ξηρανθείσης συκής» Πρόκειται για την εύρωστη  εκείνη συκιά με το παχύ φύλλωμα που όμως στερούνταν καρπούς! Ο Χριστός την καταράστηκε και «εξηράνθη παραχρήμα η συκή». Εδώ, φυσικά, κρύβεται συμβολισμός! Το άκαρπο αυτό δένδρο συμβολίζει τόσο τη Συναγωγή των Εβραίων, η οποία δεν είχε πνευματικούς καρπούς, όσο και κάθε άνθρωπο ο οποίος εξωτερικά φαίνεται «πλούσιος αρετών», μα εσωτερικά στερείται πνευματικών  καρπών, δηλαδή αρετών. Η εκκλησία μάς προτρέπει εδώ να μοχθήσουμε να αποκτήσουμε πλούτο που να αρέσει στο Θεό και όχι να κυνηγάμε τα εφήμερα και φθαρτά! 

X

 ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΣΠΕΡΑΣ

       (ΟΡΘΡΟΣ  Μ. ΤΡΙΤΗΣ)

Την Μεγάλη Τρίτη θ΄ ακούσουμε  δύο παραβολές:

α) Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13)  η οποία μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη γιατί δεν γνωρίζουμε την ακριβή  ώρα της Δεύτερης  έλευσης του Κυρίου ή τη στιγμή του θανάτου μας. Η παραβολή αυτή έχει ως σκοπό να μας θυμίσει  πως η Δευτέρα και ένδοξη Παρουσία του Κυρίου θα γίνει ξαφνικά, “ως κλέπτης εν νυκτί”.  Οι δέκα παρθένες περίμεναν το νυμφίο μέσα στη νύχτα, όμως οι πέντε από αυτές είχαν  πάρει εφεδρικό λάδι για τα λυχνάρια τους, ενώ οι άλλες  πέντε αποδείχθηκαν ανόητες! Και όταν ο νυμφίος ήρθε αργά το βράδυ, αυτές αποδείχθηκαν ανέτοιμες να τον υποδεχθούν. Έτσι  και εμείς καλούμαστε να κρατάμε τις λαμπάδες των αρετών μας  αναμμένες,  όταν ο Κύριος θα  έλθει: «Ιδου ο νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός..» να μας βρει προετοιμασμένους. «Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδέ την ώραν εν η ο Υιός του ανθρώπου έρχεται” ( Ματθ.κε΄13 ). Ο Ίδιος ο Κύριος κατά τη δραματική εκείνη νύκτα της συλλήψεως Του στον κήπο της Γεθσημανή τόνιζε στους μαθητές του “Γρηγορείτε και προσεύχεσθε”!

β) Των Ταλάντων (Ματθ. 25,14-30), που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και να καλλιεργούμε  τα πνευματικά μας χαρίσματα, όχι  μόνο για το δικό μας καλό μα και για του συνόλου. ‘Ένας άρχοντας  ετοιμάζεται να αποδημήσει για κάποιο διάστημα. Φώναξε τους τρεις έμπιστους δούλους του να τους εμπιστευθεί τάλαντα (χρηματικά ποσά) προς αξιοποίησή  τους μέχρι την επιστροφή του. Στον ένα έδωσε πέντε τάλαντα, στο δεύτερο έδωσε δύο τάλαντα και στον τρίτο δούλο έδωσε ένα τάλαντο. «Και απεδήμησεν ευθέως».Οι δύο πρώτοι  μόνο τα διπλασίασαν, ενώ ο τρίτος το έθαψε βαθειά στη γη . Όλοι μας πήραμε τάλαντα (χαρίσματα) και θα δώσουμε λόγο αν τα αφήσουμε ανενεργά!

X

 ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ

(ΟΡΘΡΟΣ Μ. ΤΕΤΑΡΤΗΣ)

Βρισκόμαστε ήδη στη μέση της Μ. Εβδομάδος. Σήμερα Μ. Τετάρτη επιτελούμε ανάμνηση του γεγονότος της πόρνης γυναίκας που άλειψε τα μαλλιά του Κυρίου με πολύτιμο μύρο. Οι μαθητές το θεώρησαν σπατάλη και ο Ιησούς τους επέπληξε υπενθυμίζοντάς τους την ταφή Του. Είπε στη γυναίκα πως η πράξη της αυτή θα μνημονεύεται  στις μετέπειτα  γενεές!  Επίσης, η εκκλησία σήμερα φέρνει στη μνήμη μας και την σύγκλιση του Συνεδρίου των Ιουδαίων για την καταδίκη του Ιησού. Επίσης, και τα σχέδια του Ιούδα για την προδοσία του κατά του διδασκάλου.

Απόψε το βράδυ, ψάλλεται και το περιώνυμο τροπάριο της Κασσιανής. Σημειωτέον εδώ πως η Κασσιανή δεν ήταν η πόρνη του ευαγγελίου αλλά η ποιήτρια του περίφημου δοξαστικού. Πόρνη ήταν η ηρωίδα του ύμνου η οποία άλειψε με μύρο τον Κύριο! H Κασσιανή ήταν μια εξαίρετη μορφή και το έργο της το διακρίνει βαθειά μόρφωση, αυτοπεποίθηση και παρρησία. Έγραψε πλήθος ύμνων που περιέχονται στην εκκλησιαστική υμνογραφία.

                    

X

ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ

       ( ΟΡΘΡΟΣ Μ. ΠΕΜΠΤΗΣ)

            Απόψε το βράδυ επιτελούμε  την ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων.

α) Της νίψης  των ποδών των αποστόλων από τον Κύριο, ως την τέλεια έκφραση ταπεινότητας και διακονίας προς τον άνθωπο! Να σημειώσουμε πως την πράξη αυτή την έκαναν οι δούλοι στους κυρίους τους, πριν το φαγητό, ως πράξη υποταγής και σεβασμού προς αυτούς. Όμως ο Χριστός αντέστρεψε και εδώ τους όρους και διακήρυξε περίτρανα πως «ό υιός του ανθρώπου ουκ ήλθεν διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών" και «ος εάν θέλη γενέσθαι μέγας εν υμίν, έσται πάντων διάκονος»

β) Του Μυστικού Δείπνου, δηλαδή της παράδοσης του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Είναι το Μυστήριο των Μυστηρίων. Στη Θεία Ευχαριστία ο άρτος και ο οίνος, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος μεταβάλλονται σε «σώμα» και «αίμα» Χριστού. Κατά τον Ιγνάτιο Φιλαδελεφείας αποτελεί «φάρμακον αθανασίας, αντίδοτον του μη αποθανείν αλλά ζην εν Χριστώ Ιησού δια παντός». Αυτός που  μεταλαμβάνει  ενώνεται μυστικώς με τον ίδιο τον Κύριο! Κάθε Κυριακή- και όχι μόνο- τελούμε το Μέγα αυτό Μυστήριο.

γ)Της θαυμαστής προσευχής του Χριστού προς τον Πατέρα Του και

δ) της  προδοσίας του Κυρίου από τον Ιούδα.

X

  

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ

                                        (ΟΡΘΡΟΣ Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ)

             [Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΘΩΝ [ ΤΑ 12 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ]

Η Μεγάλη Παρασκευή μας φέρνει ενώπιον των Παθών του Κυρίου μας. Ο Χριστός υποφέρει, σταυρώνεται και πεθαίνει (κατά την ανθρώπινη φύση Του), για να μας οδηγήσει στη σωτηρία, την απαλλαγή μας από τη φθορά και το θάνατο. Στους Μακαρισμούς, τους οποίους  ψάλλουμε μετά την έξοδο του Εσταυρωμένου, ακούμε  χαρακτηριστικά: "Εσταυρώθης δι' εμέ, ίνα εμοί πηγάσης την άφεσιν. Εκεντήθης την πλευράν, ίνα κρουνούς ζωής αναβλύσης μοι". Η συγγνώμη του Σταυρού και η ανάβλυση της ζωής μέσα από το Πάθος, μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε ότι αληθινή ελευθερία δε νοείται χωρίς θυσία. Η θυσία του Χριστού στο Γολγοθά ήταν άρνηση της βιολογικής επιβίωσης της ανθρώπινης φύσης, καθώς ο Χριστός ως Θεάνθρωπος και αναμάρτητος μπορούσε να μην πεθάνει!  Ήταν όμως η σπουδαιότερη κατάφαση της ζωής, από την ίδια τη Ζωή!  Όπως λέει ένα από τα πιο όμορφα εγκώμια της Μ. Παρασκευής, σαν τον πελεκάνο, που, όταν τα παιδιά του δηλητηριάζονται από το τσίμπημα του φιδιού, τρυπά τα πλευρά του και τους μεταγγίζει το αίμα του, ως ορό, για να τα σώσει, πεθαίνοντας ο ίδιος. Έτσι κι ο Χριστός δίνει το αίμα Του, για να σωθούμε από το δηλητήριο της αμαρτίας και του θανάτου και να ξαναβρούμε το αληθινό νόημα της ύπαρξής μας.

X

   

               ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΣΠΕΡΑΣ
       [ ΟΡΘΡΟΣ  Μ.  ΣΑΒΒΑΤΟΥ (Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ)]

Το Μεγάλο Σάββατο εορτάζουμε την ταφή του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον εξ Αριμαθείας  και το Νικόδημο, καθώς και την κάθοδό Του στα σκοτεινά βασίλεια του Άδη.

Το Μεγάλο Σάββατο η Εκκλησία μας βιώνει  την  προσδοκία της Ανάστασης. Ο Χριστός βρίσκεται στον Άδη, το σώμα Του έχει ταφεί  χωρίς όμως να γνωρίζει τη φθορά που γνωρίζουν όλοι οι νεκροί, καθώς παραμένει ενωμένο με την θεότητα. Ενώ η ψυχή του Χριστού βρίσκεται στον Άδη, κηρύττει την μετάνοια στις ψυχές των νεκρών, οι οποίοι  είχαν πεθάνει πριν τον ερχομό Του στον κόσμο. Ο έσχατος εχθρός του ανθρώπου, ο θάνατος νικιέται δια του θανάτου του Κυρίου , και όλα κινούνται στην προσδοκία της Ανάστασης, της γνήσιας ελευθερίας!

Για τους περισσότερους ανθρώπους ο θάνατος είναι η έσχατη απόδειξη δουλείας. Είμαστε ανίσχυροι απέναντί του. Ο Χριστός όμως κήρυξε κάτι διαφορετικό! Αυτός που ζει το Θεό με υπακοή στο θέλημά Του, αυτός που αγωνίζεται εναντίον της αμαρτίας, η οποία είναι ο θάνατος, ελευθερώνεται ακόμη και από τα δεσμά του θανάτου, γιατί ακολουθεί την πηγή της ΖΩΗΣ, το Χριστό: "Εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένει, εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρη", μας λέει ο ίδιος Κύριος.

X

  ΜΕΓΑ ΣΑΒΒΑΤΟ ΠΡΩΙ

                                                            [Η ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ]

Το πρωί του Μ. Σαββάτου  τελείται ο εσπερινός του Πάσχα, συνυφασμένος με τη Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου. Η ακολουθία έχει αναστάσιμο και πανηγυρικό χαρακτήρα, γιατί  είναι ο  εσπερινός  και  η εισαγωγή της μεγάλης και κοσμοσωτηρίου εορτής του Πάσχα. Ο λαός την ονομάζει «πρώτη Ανάσταση».Ο ιερέας, ντυμένος στα λευκά άμφια, σκορπάει δάφνες μέσα στον ναό και ψέλνει το δοξαστικό τροπάριο: «Ανάστα ο Θεός κρίνον την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι της έθνεσι», ενώ οι καμπάνες ηχούνε χαρμόσυνα. Βέβαια, κάποιοι βεβηλώνουν τον  ιερό  χώρο του ναού προσερχόμενοι μόνο για να παίξουν με τα θρονιά!  Μόλις τελειώσουν το χόμπυ τους αποχωρούν «αξιοπρεπώς». Είναι οι ίδιοι που το βράδυ της Αναστάσεως ρίχνουν τα βεγγαλικά τους και δε μένουν να παρακολουθήσουν την υπέροχη λειτουργία της Αναστάσεως.  Και όπως συνηθίζω εγώ να λέω σ΄ αυτή την περίπτωση: «Αναστήτω ο θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού και φυγέτωσαν από προσώπου Αυτού οι… μισούντες Αυτόν»!!!

Να θυμίσουμε  και την τελετή της αφής του Αγίου Φωτός στα Ιεροσόλυμα στις 12:00 το μεσημέρι στον πανίερο ναό της Αναστάσεως, όπου με θαυματουργικό τρόπο ο ορθόδοξος πατριάρχης βγάζει το  Άγιο Φως, προσευχόμενος γονατιστός πάνω στον τάφο του Κυρίου. Το Φως αυτό   στέλνεται ως ευλογία σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο.( Δες και το site: www.1821.gr)

  ΜΕΓΑ ΣΑΒΒΑΤΟ ΕΣΠΕΡΑΣ

                                   [Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ]

Το βράδυ του Μ. Σαββάτου όλοι γευόμαστε τη μεγάλη νίκη. Ήδη, έχομε περάσει στην Κυριακή, τη Μία των Σαββάτων. Συμμετέχουμε στη μεγάλη χαρά, λουσμένοι στο φως της Αναστάσεως!

Πάσχα στην ορθόδοξη πίστη και ζωή δεν είναι μόνο το πασχαλινό αρνί, το πασχαλιάτικο τσουρέκι, το κόκκινο αυγό και η άσπρη λαμπάδα. Πολύ δε περισσότερο το κάψιμο του Ιούδα και οι εκκωφαντικές κροτίδες, που τραυματίζουν τις ακοές και την αισθητική μας. Είναι  η ιερή γεύση του μεταμορφωτικού δυναμισμού των Αγίων Ημερών και η συνάντηση προσωπικά του καθενός με τον Αναστημένο Κύριο. Είναι το πέρασμα από τη μοναξιά στην συντροφικότητα, από την μαζοποίηση και τον ατομισμό στην διαπροσωπική επικοινωνία. Από το άγχος και την κυριαρχία των ενστίκτων, στην ελευθερία του πνεύματος και στη χαρά της δημιουργίας. H σημερινή νικητήρια κραυγή «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ»! εμπεριέχει αντίστοιχα το δυναμικό αντίλαλο της προσωπικής μετοχής   μας στο γεγονός, ανταπαντώντας με το γλυκύτατο σωτήριο παιάνα: «ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ ΚΥΡΙΟΣ»!